„Drogi do wolności” to tytuł wystawy w muzeum regionalnym w Cedyni. Eksponaty obrazują historię walk o przyczółek w Osinowie Dolnym w marcu 1945 r. Kustoszem wystawy jest Ryszard Matecki z Cedyńskiego Ośrodka Kultury i Sportu.

-Zapraszam na wystawę poświęconą walkom, które były krwawym antraktem przed forsowaniem Odry. Warto zapoznać się z tym mało znanym fragmentem historii naszych ziem  – mówi Ryszard Matecki. Militaria ze zbiorów muzeum i kolekcji prywatnych można obejrzeć będzie do początków marca.
Oto co o walkach w kontekście wystawy pisze Tomasz Zgoda 

(absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; a do tego aplikant radcowski, członek Korporacji Akademickiej „Chrobra”; obecnie mieszka w Poznaniu, ale rodem jest z Trzcińska Zdroju):

12 stycznia 1945 r. rozpoczęła się ofensywa styczniowa Armii Czerwonej. Odniosła ona niespodziewany dla strony niemieckiej sukces. Zmierzające w stronę Odry sowieckie oddziały pancerne usiłowały uchwycić mosty na Odrze w celu zabezpieczenia przepraw przez rzekę. Jeden z nich znajdował się opodal miejscowości Osinów Dolny. Jako pierwsze jednak dotarły w ten rejon siły niemieckie obsadzając okolice mostu na przełomie stycznia i lutego 1945 r. Wkrótce stały się one miejscem zaciekłych walk na przyczółku mostowym utrzymywanym tam przez oddziały niemieckie.

      5 lutego 1945 r. oddziały sowieckie zdołały zdobyć Cedynię, w której znajdowały się wysunięte stanowiska żołnierzy niemieckich. Linia frontu ustabilizowała się następnie na wzgórzach przebiegających na wschód od miejskości Stary Kostrzynek oraz Osinów Dolny. Zajęty przez Niemców teren przypominał klin o głębokości4,5 km. Otoczony był on z trzech stron szeroko rozlanymi wodami Odry. Ze względu na dużo większe znaczenie walk w rejonie Kostrzyna, strona sowiecka nie przypuszczała większych ataków aż do końca marca 1945 r.

      Obrona niemiecka opierała się początkowo na żołnierzach Marine – Schützen – Brigade Nord. Należeli oni do Krigsmarine, a ich wyszkolenie do walki na lądzie jak i uzbrojenie było niewystarczające. Wsparcie stanowiły działa plot. z 145 Flak Regiment oraz dwie baterie 210.Sturmgeschütz – Brigade. Uzbrojenie żołnierzy niemieckich składało się częściowo ze zdobycznej broni produkcji sowieckiej. Mimo tych braków stronie niemieckiej powiodło się przebicie do pobliskiego przyczółka mostowego pod Siekierkami i jego ewakuacja dnia 16 lutego 1945 r.

      5 marca 1945 r. doszło do zmiany sił niemieckich utrzymujących przyczółek. Pojawiły się na nim SS – Fallschirmjägerbataillon 600 oraz SS Jagdverband Mitte, stanowiące łącznie tzw. Kamfpgruppe Solar. Oddziały te posiadały duże doświadczenie bojowe oraz znacznie lepsze uzbrojenie niż żołnierze Kriegsmarine. W walce wspierały je cztery działa szturmowe z 184.Sturmgeschütz – Brigade.

      6 marca 1945 r. miał miejsce atak wojsk sowieckich, który został jednakże odparty. Atakującą jednostką była sowiecka 82 Dywizja Piechoty. Trzy dni później miało miejsce wydarzenie, które wpłynęło na dalszy los niemieckiej załogi przyczółka mostowego. Podczas skutecznego niemieckiego ataku na oddziały otaczające przyczółek mostowy, w wyniku sowieckiego ostrzału artyleryjskiego przypadkowy pocisk trafił zaminowany most. Został on zniszczony, a jedyne połączenie z prawym brzegiem stanowił od tej pory prom i prowizoryczna kładka umieszczona na zniszczonym moście. Przyczółek nie został ewakuowany, gdyż zakładano, że jego zajęcie przez jednostki sowieckie będzie stanowiło ostrzeżenie przed próbą przekroczenia Odry, która musiała nieuchronnie nastąpić.

      Po likwidacji niemieckiego przyczółka pod Dąbiem, oddziały sowieckie w ramach przygotowywania się do forsowania Odry i zdobycia Berlina, przystąpiły do zajęcia przyczółka mostowego Osinów. W jego rejon dotarła m.in. polska 1.Samodzielna Brygada Moździerzy.

      Dnia 25 marca 1945 r. odbyło się rozpoznanie bojem stanowisk niemieckich. Decydujący atak wyznaczono na dzień 26 marca 1945 r. Poprzedzał go silny ostrzał artyleryjski. Walki toczyły się przez dwa dni, ale przewaga wojsk sowieckich wspartych przez broń pancerną nie pozostawiała złudzeń co do ostatecznego jej wyniku. Wieczorem 27 marca 1945 r. resztki Kampfgruppe Solar, pozostawiając ciężką broń na wschodnim brzegu Odry, przeprawiły się przez rozlaną rzekę. Część żołnierzy z powodu braku miejsca na środkach przeprawy, przepłynęła Odrę wpław. Straty niemieckie były niezwykle wysokie i doprowadziły do rozbicia oddziałów SS – Fallschirmjägerbataillon 600 oraz SS Jagdverband Mitte. Likwidacja przyczółka mostowego Cedynia umożliwiła siłom sowieckim niezagrożone przygotowanie się do przeprawy Odry i  kończącej wojnę ofensywy.